Hendrik Johannes (Johan) Cruijff (Amsterdam, 25 april 1947, Johan Cruijff (info / uitleg)) is een voormalig Nederlandse profvoetballer en voetbalcoach.
Cruijff wordt wereldwijd erkend als een van de beste voetballers aller tijden. In 1999 werd hij door de IFFHS verkozen tot Europees voetballer van de twintigste eeuw. Bij de verkiezing van Wereldvoetballer van de twintigste eeuw eindigde hij als tweede achter Pelé. De voormalige aanvaller en spelverdeler werd met name geroemd vanwege zijn techniek, startsnelheid, handelingssnelheid en spelinzicht. Drie maal werd hij verkozen tot Europees voetballer van het jaar en ook won hij drie keer de Europacup I. Dit laatste deed Cruijff met Ajax, waar hij gold als de leider en ster van het elftal. In 1974 bereikte Cruijff als aanvoerder van het Nederlands elftal de finale van het WK, waarin met 1-2 werd verloren van West-Duitsland. Na een twintigjarige carrière als voetballer, waarin hij als prof voor clubs in Nederland, Spanje en de Verenigde Staten speelde, legde Cruijff zich in 1985 toe op het trainerschap. Zonder de benodigde diploma’s werd de oud-speler trainer bij Ajax en met de Amsterdammers won hij twee KNVB bekers en de Europacup II. Nadat Cruijff begin 1988 ontslag had genomen bij Ajax, werd hij trainer bij zijn voormalige werkgever FC Barcelona. Daar formeerde hij een succesvol elftal dat de geschiedenisboeken inging als het Dream Team. Hoogtepunt tijdens zijn verblijf bij de Catalanen was de winst van de Europacup I in 1992. Na zijn ontslag in 1996 beëindigde Cruijff zijn trainerscarrière maar bleef hij invloedrijk bij zowel Ajax als Barcelona. Hij ging zich vanaf dat moment inzetten als weldoener en richtte diverse maatschappelijk betrokken instellingen op, die zich met name richten op jongeren en sport. Daarnaast bleef hij bij het voetbal betrokken, onder andere als analyticus, ambassadeur, adviseur en columnist. In 2009 besloot Cruijff het trainerschap opnieuw op te pakken toen hij werd benaderd voor het bondscoachschap van Catalonië. Deze functie vervulde hij tot en met 2013. Daarnaast had Cruijff van juni 2011 tot april 2012 zitting in de raad van commissarissen van Ajax.
Gezin
Op de bruiloft van ploeggenoot Piet Keizer, op 13 juni 1967, ontmoette de jeugdige Cruijff Diana Margaretha Coster, een dochter van de Amsterdamse zakenman Cor Coster. Ze kregen verkering en op 2 december 1968 traden Johan en de bijna twee jaar jongere Danny in het huwelijk. Ze gingen samenwonen in Vinkeveen en kregen drie kinderen: Chantal (16 november 1970), Susila (27 januari 1972) en Jordi (9 februari 1974). Jordi werd vernoemd naar de Catalaanse beschermheilige Sant Jordi, en hoewel het gezin Cruijff op het moment dat hun zoon in een Amsterdams ziekenhuis werd geboren, al in Spanje woonde en het Franco-regime deze naam verboden had om het Catalaanse nationalisme de kop in te drukken,[19] kon de Spaanse burgerlijke stand de aangifte niet weigeren omdat Jordi in Nederland was geboren.
Erelijst en onderscheidingen
In een meer dan dertig jaar durende carrière won Cruijff als speler en als trainer vele prijzen. Zo is hij één van de slechts zes voetballers die als speler én als trainer De Cup met de Grote Oren heeft gewonnen naast Muñoz, Trapattoni, Ancelotti, Rijkaard en Guardiola.[101] Bovendien duikt zijn naam regelmatig op in lijstjes van beste voetballers ooit, waaronder die van de FIFA, UEFA, IFFHS, AFS en tijdschriften als France Football en World Soccer. Ook werd hij opgenomen in diverse wereldelftallen van de twintigste eeuw, die vanaf begin jaren 80 wereldwijd verschenen.[102]
Voor zijn bijzondere verdiensten op sportief en maatschappelijk vlak ontving Cruijff tweemaal een koninklijke onderscheiding. Na de verloren WK-finale werd Cruijff, evenals Michels en Fadrhonc, benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau, waarvoor hij de versierselen ontving van premier Den Uyl. Achtentwintig jaar later, op 10 april 2002, werd Cruijff bevorderd tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau.[5] Ook van diverse organisaties zoals de KNVB, UEFA, FIFA, Ajax en het Ministerie van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur ontving hij hoge erkenningen. In 2004 werd Cruijff genomineerd voor de titel De grootste Nederlander. Daarbij eindigde hij, als enige nog levende Nederlander binnen de top tien, op de zesde plaats.[103]
Speler
Met Ajax:
- Eredivisie: 1965/66, 1966/67, 1967/68, 1969/70, 1971/72, 1972/73, 1981/82, 1982/83
- KNVB beker: 1966/67, 1969/70, 1970/71, 1971/72, 1982/83
- Europacup I: 1970/71, 1971/72, 1972/73
- Wereldbeker: 1972
- Europese Supercup: 1972
Met FC Barcelona:
- Primera División: 1973/74
- Copa del Rey: 1977/78
Met Feyenoord:
- Eredivisie: 1983/84
- KNVB beker: 1983/84
Individueel:
- Topscorer Eredivisie: 1966/67, 1971/72
- Nederlands voetballer van het jaar: 1967, 1968, 1969, 1971, 1984
- Sportman van het jaar: 1973, 1974
- Europees voetballer van het jaar: 1971, 1973, 1974
- Beste speler van het WK: 1974
- Beste buitenlandse voetballer van de Primera División: 1976/77, 1977/78
- NASL Most Valuable Player Award: 1979
Trainer
Met Ajax:
- KNVB beker: 1985/86, 1986/87
- Europacup II: 1986/87
Met FC Barcelona:
- Primera División: 1990/91, 1991/92, 1992/93, 1993/94
- Copa del Rey: 1989/90
- Supercopa: 1991, 1992, 1994
- Europacup II: 1988/89
- Europacup I: 1991/92
- Europese Supercup: 1992
Individueel:
- World Soccer Manager van het jaar: 1987
- Onze Mondial Coach van het jaar: 1992, 1994
- Beste trainer van de Primera División: 1990/91, 1991/92
Onderscheidingen
- Ridder in de Orde van Oranje-Nassau: 8 juli 1974
- Bondsridder van de KNVB: 28 oktober 1978
- Zilveren legpenning van de stad Amsterdam: november 1978
- Eerbewijs van de stad Los Angeles: december 1979
- Sport and Trade award Ministerie van WVC: juli 1992
- Erelidmaatschap Ajax: 7 april 1999
- Officier in de Orde van Oranje-Nassau: 10 april 2002
- Golden player: november 2003
- Fanny Blankers-Koen Trofee: 9 december 2005
- Laureus Lifetime Achievement Award: 2005
- Sint-Joriskruis: 21 september 2006
- FIFA Order of Merit: 2010
- UEFA President’s Award: 2013