Door WILLEM HELD
AMSTERDAM – Hij zit er tijdens dit interview heel rustig bij, maar het worden nog twee zenuwslopende maanden voor zwemmer Renzo Tjon-A-Joe. De 28-jarige Surinaamse topper heeft na jarenlange onzekerheid eindelijk de zekerheid dat hij een Nederlands paspoort krijgt. Maar dat duurt nog ’zeker twee maanden’. En dat wordt krap. Als het langer duurt, kan hij deelname aan de Olympische Spelen in Parijs vergeten. Op 11 april ligt er een onverbiddelijke deadline.
Deze vriendelijke en relaxte sportman wil afspreken in het Amsterdamse Sloterparkbad. Daar traint hij sinds augustus 2021 bij de club De Dolfijn met trainer Job van Duijnhoven. Dit met de ambities om tijdens de Olympische Spelen van 2024 én van 2028 voor Nederland uit te komen.
Paspoort
Tjon-A-Joe is bepaald geen groentje, want hij was in 2016 en 2021 al namens Suriname op olympisch niveau actief. Maar in dat land is geen zwembad met olympische afmetingen, geen topsportondersteuning en geen goede begeleiding. Sinds 2021 wil hij niet meer ’alleen maar meedoen’ aan de Spelen. Hij wil het maximale uit zichzelf halen en dat kan in Nederland. Om voor TeamNL te mogen uitkomen, moet hij echter niet alleen hard zwemmen maar ook over een Nederlands paspoort beschikken.
Het goede nieuws is dat met Tjon-A-Joe op de 50 meter vrije slag al onder de olympische limiet (21,96 seconden) heeft gezwommen. Hij liet vorig jaar 21,88 noteren en dat is de tweede tijd onder de Nederlandse kandidaten voor dit onderdeel. Kenzo Simons heeft 21,82 achter zijn naam staan. Maar beide mannen kunnen niet gerust zijn, omdat er nog meer Nederlanders in staat zijn onder de limiet te zwemmen. 11 april geldt als de deadline, want dan staat de 50 meter vrije slag op het programma bij de olympische kwalificatiewedstrijden in Eindhoven.
Papierwinkel
Maar de moordende concurrentie is bepaald niet de enige zorg van Tjon-A-Joe. Zelfs als hij voor de deadline een wereldrecord zwemt, mag hij niet naar Parijs als hij niet over een Nederlands paspoort beschikt. Dat document komt er wel, maar de grote vraag is of dat voor 11 april wordt afgegeven. Hij laat een recent berichtje van zijn advocaat zien. Daarin is te lezen dat het positieve advies van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) terecht moet komen. Het IND stuurt dat advies naar de Staatssecretaris van Justitie, die het weer terugstuurt naar het IND, waarna het naar de Raad van State wordt gezonden. Tenslotte moet koning Willem-Alexander met zijn handtekening de naturalisatie bekrachtigen.
’Het zal nog zeker twee maanden duren’, staat in het bericht van de advocaat te lezen. En over ruim twee maanden is het dus 11 april. „Het is heel spannend”, zegt Tjon-A-Joe. „Het zou echt heel vervelend zijn als ik het paspoort niet op tijd heb, want alle obstakels zijn uit de weg geruimd. Maar ik reken erop dat alles goedkomt.”
Deze sportman weet inmiddels wel dat hij moet beschikken over doorzettingsvermogen, geduld en optimisme. Vorig jaar werd zijn verzoek tot naturalisatie nog afgewezen omdat hij niet over een verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd beschikte. Maar inmiddels heeft het Ministerie van VWS, op aandringen van de zwembond en NOC*NSF, een positief advies afgegeven. „Dat kan als iemand op cultureel of sportief gebied iets extra’s voor Nederland kan betekenen”, legt Tjon-A-Joe zelf uit.
Nooit een echt team
Het positieve advies van VWS betekent nagenoeg het einde van een langdurig proces. Daarin moesten de Surinaamse zwembond, de Nederlandse zwembond, de mondiale zwembond en NOC*NSF het sein op groen zetten. Dat is allemaal gebeurd, ook door hulp van André Cats, de voormalig technisch directeur van de zwembond die tegenwoordig directeur topsport is bij NOC*NSF. Ook ex-bondscoach Mark Faber en Sjors Lommerts (de huidige technische baas bij de zwembond) deden een duit in het zakje. „Ik ben ze allemaal enorm dankbaar”, zegt de Surinaamse zwemmer zelf. „Ik merk hier in Nederland hoe het is om zonder hoofdpijn door allerlei zorgen en mét goede faciliteiten te trainen. Ik heb nooit een echt team om me heen gehad, daarom is het geweldig dat ik dat nu wel heb.”
Hij heeft de vurige wens om komende zomer in Parijs te schitteren namens Nederland. Maar als het door trage bureaucratie of snellere concurrenten mocht misgaan, blijft Tjon-A-Joe optimistisch. Voor een topsporter heeft hij de gevorderde leeftijd van 28, maar dat vindt hij zelf nog helemaal niet oud. „In Amerika trainde ik met de Braziliaan Bruno Fratus. Hij won pas op zijn 33e zijn eerste olympische medaille. Ik heb nog heel veel in me en kan nog heel lang mee. Zeker nu ik onder echt goede omstandigheden mag trainen.”
Olympische held Anthony Nesty als voorbeeld
Tjon-A-Joe was in zijn jonge jaren bepaald niet op Nederland gericht. „Wij Surinaamse zwemmers zijn toch wat meer op Amerika georiënteerd. Een van mijn voorbeelden was Anthony Nesty.”
Nesty was in 1988 de eerste Surinamer die olympisch goud won (en tot nu toe de enige). Hij groeide uit tot een volksheld toen hij tijdens de Spelen in Seoul de titel veroverde op de 100 meter vlinderslag. Vier jaar later won hij brons op hetzelfde onderdeel. Nesty werd pas echt goed toen hij met een beurs bij een Amerikaanse universiteit ging trainen en dat is precies wat Tjon-A-Joe ook heeft gedaan. Pas in 2016 kwam hij voor het eerst naar Nederland om deel te nemen aan olympische plaatsingswedstrijden in Eindhoven. „Dat was een onvergetelijke ervaring. Ineens was ik in een zwembad dat miljoenen had gekost. Ik zwom meteen Surinaamse records en won de 50 meter vrije slag. Het was een ervaring die mijn leven veranderde. Daar leerde ik ook Nederlandse trainers kennen. En zij mij.”
Niet alles ging even soepel in Suriname, maar toch wil hij geen kwaad woord kwijt over zijn vaderland. „Ik wilde niet per se weg daar, maar ik wil gewoon beter worden. Er zit nog veel meer in me, daarom wil ik nu deze stap maken.”
